محمدرضا نایینی منوچهری؛ محمّد حکیم
دوره 6، شماره 24 ، دی 1397، ، صفحه 9-60
چکیده
فقه رضوی از کتابهای چالشبرانگیز و تأثیرگذار در مجامع فقهی امامیه بهشمار میرود. این کتاب در برخی منابع فقهی و کتابشناسی، به استنادِ گزارهها و شواهد سهگانه ذیل، اثرِ تألیفی یا املایی امامرضا(علیهالسلام) ...
بیشتر
فقه رضوی از کتابهای چالشبرانگیز و تأثیرگذار در مجامع فقهی امامیه بهشمار میرود. این کتاب در برخی منابع فقهی و کتابشناسی، به استنادِ گزارهها و شواهد سهگانه ذیل، اثرِ تألیفی یا املایی امامرضا(علیهالسلام) دانسته شده است: نخست، مستندات تاریخی همچون گزارش یابنده و معرّفِ نسخه اصل، دستیابی به نسخههای خطی کهن با تصریح به تألیف کتاب به قلم حضرت رضا(علیهالسلام) و دفع احتمال وضع و جعل در انحصار عقلی تألیف کتاب به قلم امامرضا(علیهالسلام) یا دروغین و بَرساختهبودنِ آن؛ دوم، مستندات فهرستی چون معرّفی راویانِ صاحبِ نسخه یا کتابِ امامرضا(علیهالسلام) در منابع فهرستی شیعه؛ سوم، قراین درونْمتنی تألیف به قلم یکی از معصومان(علیهمالسلام) و قراین درونْمتنی تألیف به قلم شخصِ حضرت رضا(علیهالسلام). در پژوهش حاضر، پس از بازپژوهی تاریخ دستیابی به این اثر و تبیین دلایل و شواهدِ مذکور، و نیز اعتبارسنجی انتقادهای مخالفانِ این نظریه و تحلیل و کشفِ انتقادهای مخدوش و مقبول، با سبک تحلیلی ـ توصیفی، میزانِ اتقان گزارههای استنادی برای اثبات نظریه تألیف فقه رضوی به قلم یا املای حضرت رضا(علیهالسلام) بازاندیشیِ انتقادی شده و این نتیجه بهدست آمده است که در تمسّک به این دلایل و شواهد به جمیع قراینِ مؤثّر در واکاوی و شناخت مؤلّفِ اثر توجّه نشده است. از سوی دیگر، نمیتوان این کتاب را خالی از خطِ امامرضا(علیهالسلام)، اثری یگانه و منتسب به مؤلّف واحد دانست.